Torba Yasa Resmi Gazete’de yayımlandı

Torba Yasalar: Çok Boyutlu Düzenlemenin Yolculuğu

Torba Yasa, Torba Kanun nedir?

“Torba yasa”, “Torba Kanun” terimi, bir ülkedeki yasama organının çeşitli konularda birden fazla düzenleme ve değişikliği içeren geniş kapsamlı bir yasa paketini ifade eder. Torba yasalar, genellikle birçok farklı konuda düzenleme içerir ve bu nedenle “torba” adını alırlar çünkü bir torba içinde birçok farklı öğe bulunabilir.

Torba yasalar, bir yasama döneminde bir araya getirilen farklı konulardaki yasa tasarılarını birleştiren ve bu tasarıları toplu olarak ele alan yasama dokümanlarıdır. Bu tür yasalar, zaman ve kaynak tasarrufu sağlamak amacıyla kullanılabilir, ancak aynı zamanda çeşitli konulardaki düzenlemelerin bir arada ele alınması nedeniyle tartışmalara da yol açabilir.

Torba yasaların içeriği ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Bu tür yasalar genellikle ekonomi, vergi, sosyal politika, eğitim, sağlık gibi birçok farklı alanı kapsayabilir. Torba yasaların yasama sürecinde nasıl ele alındığı ve onaylandığı da ülkeye bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Günümüzde, bir ülkede hükümet politikalarının şekillendirilmesi ve yasaların oluşturulması karmaşık bir süreçtir. Bu süreçte, çeşitli konularda düzenlemeler içeren ve geniş bir yelpazede değişiklikleri kapsayan torba yasalar önemli bir rol oynamaktadır. Torba yasalar, bir dönemde bir araya getirilen farklı yasa tasarılarını içeren ve bu tasarıları bir bütün olarak ele alan hukuki dokümanlardır.

Torba Yasaların Temeli ve Amaçları

Torba yasalar, çeşitli konularda düzenleme yapma ihtiyacının yanı sıra zaman ve kaynak tasarrufu sağlama amacını taşır. Bir ülkede birçok farklı konuda yasa tasarıları hazırlamak ve bunları ayrı ayrı yasalaştırmak zaman alıcı olabilir. Torba yasalar, bu süreci hızlandırarak ve efektif bir şekilde çözüm üreterek, hükümetin hedeflediği politikaları daha hızlı bir şekilde uygulamasına olanak tanır.

Bu tür yasalar genellikle ekonomi, vergi, sosyal politika, eğitim, sağlık gibi birçok farklı alanı kapsar. Yasa yapıcılar, farklı konularda benzer politika değişikliklerini bir araya getirerek bütünlük sağlamayı amaçlarlar. Ancak, torba yasaların geniş kapsamı, içerdikleri konuların birbirinden farklı olması nedeniyle tartışmalara da yol açabilir.

Torba Yasaların Eleştirileri ve Savunucuları

Torba yasalar, savunucuları tarafından zaman ve maliyet tasarrufu sağlaması, yasa yapım sürecini hızlandırması ve politika bütünlüğünü koruması açısından övgü alır. Ancak, eleştirenler, bu tür yasaların içeriğinin geniş olması nedeniyle detaylı tartışmaların zorlaştığını ve farklı konuların bir araya getirilmesinin demokratik süreci olumsuz etkileyebileceğini öne sürerler.

Torba yasaların içerdikleri konuların birbirinden uzak olması, bazı yasa tasarılarının hızlıca geçmesine ve gizli ajandaların gündeme getirilmesine neden olabilir. Bu durum, demokratik süreçte şeffaflığın azalmasına ve vatandaşların tam anlamıyla bilgi sahibi olamamasına yol açabilir.

2024 yılı torba yasası

2024 yılı torba yasası, Türkiye’nin ekonomik ve sosyal hayatına önemli katkılar sunabilecek nitelikte düzenlemeler içermektedir.

Sosyal güvenlik ve çalışma hayatı alanındaki düzenlemeler, işverenlere ve çalışanlara önemli destekler sağlamaktadır. 6111 sayılı kanuna ilişkin işveren sigorta prim teşvikinin uygulama süresinin 31 Aralık 2025 tarihine kadar uzatılması, işverenlerin istihdam maliyetlerini azaltarak istihdam yaratmalarını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Asgari ücret desteğinin 2024 yılı Ocak ila Aralık döneminde günlük 23,33-TL aylık olarak da 699,99-TL olarak uygulanması, asgari ücretli çalışanları desteklemeyi ve gelirlerini artırmayı hedeflemektedir. Çalışanların kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için son üç yılda en az 600 gün olması gerekli prim ödeme gün sayısının 450 güne düşürülmesi, daha fazla çalışanın kısa çalışma ödeneğinden yararlanmasını sağlayacaktır.

• 6111 sayılı kanuna ilişkin işveren sigorta prim teşvikinin uygulama süresi 31 Aralık 2025 tarihine kadar uzatılmıştır.
• Asgari ücret desteğinin 2024 yılı Ocak ila Aralık döneminde günlük 23,33-TL aylık olarak da 699,99-TL olarak uygulanması öngörülmektedir.
• Çalışanların kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için son üç yılda en az 600 gün olması gerekli prim ödeme gün sayısının 450 güne düşürülmüştür.

Vergi alanındaki düzenlemeler ise, özellikle kur korumalı mevduat ve katılım hesapları sahipleri ile yurt dışından hizmet geliri elde eden şirketlere yöneliktir. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici 14. maddesinde yer alan, kur korumalı mevduat ve katılım hesapları gelirlerine uygulanan kurumlar vergisi istisnasının süresinin 30 Haziran 2024 tarihine kadar uzatılması, bu yatırım araçlarına olan ilgiyi artırmaya devam edecektir. Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 14/A maddesiyle, yurt dışından elde edilen hizmet gelirlerine yönelik olarak hasılatın binde beşini aşmamak üzere hesaplanan giderlerin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılması uygulamasına son verilmesi, bu giderleri azaltarak şirketlerin vergi yükünü hafifletecektir.

• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici 14. maddesinde yer alan, kur korumalı mevduat ve katılım hesapları gelirlerine uygulanan kurumlar vergisi istisnasının süresinin 30 Haziran 2024 tarihine kadar uzatılmıştır.
• Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 14/A maddesiyle, yurt dışından elde edilen hizmet gelirlerine yönelik olarak hasılatın binde beşini aşmamak üzere hesaplanan giderlerin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılması uygulamasına son verilmiştir.
• 7456 sayılı Torba Kanun’la kaldırılan kurumlar vergisi istisnasının 2024 yılının ilk altı ayında da devam etmesine imkan tanınmıştır.

Diğer düzenlemeler ise, depremzedelere ve yerel yönetimlere yöneliktir. 6360 sayılı kanuna eklenen ek 1. maddeyle, deprem afetinden etkilenen ve Genel hayata etkili afet bölgesi kabul edilen illerde faaliyet gösteren seyahat acentalarından 2023 ve 2024 yılı için yıllık aidat alınmaması, bu acentelerin faaliyetlerini sürdürmesini kolaylaştıracaktır. 5393 sayılı kanuna eklenen geçici 1. maddeyle, 2023 ve 2024 yıllarında mahalli idareler tarafından yapılacak imar planı değişiklikleri ve her türlü planlama ve ruhsat işlemlerinde, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi bedellerinde %50 indirim yapılması, depremden etkilenen bölgelerin yeniden inşasını hızlandıracaktır.

• 7491 sayılı Kanunla, 6360 sayılı kanuna eklenen ek 1. maddeyle, deprem afetinden etkilenen ve Genel hayata etkili afet bölgesi kabul edilen illerde faaliyet gösteren seyahat acentalarından 2023 ve 2024 yılı için yıllık aidat alınmayacaktır.
• 7491 sayılı Kanunla, 5393 sayılı kanuna eklenen geçici 1. maddeyle, 2023 ve 2024 yıllarında mahalli idareler tarafından yapılacak imar planı değişiklikleri ve her türlü planlama ve ruhsat işlemlerinde, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi bedellerinde %50 indirim yapılacaktır.

Torba yasanın, ekonomik ve sosyal hayata olumlu yansıması beklenmektedir. İşverenlere ve çalışanlara sağlanan desteklerin, istihdam ve üretim artışına katkıda bulunması öngörülmektedir. Vergi alanındaki düzenlemelerin ise, ekonomik aktiviteyi desteklemesi ve yatırımları artırması beklenmektedir. Depremzedelere ve yerel yönetimlere yönelik düzenlemelerin ise, depremin etkilerinin azaltılmasına katkıda bulunması beklenmektedir.

Ancak, torba yasanın bazı hükümlerinin tartışmaya açık olduğu da belirtilmelidir. Örneğin, kur korumalı mevduat ve katılım hesapları gelirlerine uygulanan kurumlar vergisi istisnasının süresi uzatılarak bu yatırım araçlarına olan ilginin artırılmasının, enflasyonist baskıları artırabileceği yönünde görüşler bulunmaktadır. Ayrıca, vergi alanındaki bazı düzenlemelerin, vergi gelirlerini azaltarak kamu maliyesini olumsuz etkileyebileceği de değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak, 2024 yılı torba yasası, Türkiye’nin ekonomik ve sosyal hayatına önemli katkılar sunabilecek nitelikte düzenlemeler içermektedir. Ancak, torba yasanın bazı hükümlerinin tartışmaya açık olduğu da belirtilmelidir. Torba yasanın etkilerinin, uygulamaya konulduktan sonra daha net bir şekilde görülebileceği söylenebilir.

Ülkemizde Çıkartılan Torba Yasalar

Türkiye’de torba yasa çıkarma uygulaması, 1990’lı yıllardan itibaren yaygınlaşmıştır. 1990’lı yıllarda çıkarılan torba yasaların temel amacı, ekonomik krizlerin etkilerini azaltmak ve kamu maliyesini rahatlatmak olmuştur.

2000’li yıllarda ise, torba yasa çıkarma uygulaması daha da yaygınlaşmıştır. Bu dönemde çıkarılan torba yasaların kapsamı da genişlemiştir. Torba yasalarda, ekonomik, sosyal, siyasi, hukuki ve idari konularda düzenlemeler yer almıştır.

Türkiye’de çıkarılan torba yasaların bir kısmı şunlardır:

• 1993 yılında çıkarılan 5202 sayılı Kanun, 1994 yılında yaşanan ekonomik krizin etkilerini azaltmak amacıyla çıkarılmıştır. Bu kanunla, bankaların likidite sıkıntısı giderilmiş ve kamu harcamaları azaltılmıştır.
• 1999 yılında çıkarılan 4447 sayılı Kanun, 2001 yılında yaşanan ekonomik krizin etkilerini azaltmak amacıyla çıkarılmıştır. Bu kanunla, kamu harcamaları azaltılmış ve özelleştirme uygulamaları hızlandırılmıştır.
• 2008 yılında çıkarılan 5728 sayılı Kanun, temel ceza kanunlarına uyum amacıyla çıkarılmıştır. Bu kanunla, birçok kanunda yer alan para cezaları güncellenmiştir.
• 2011 yılında çıkarılan 6111 sayılı Kanun, istihdamı teşvik etmek amacıyla çıkarılmıştır. Bu kanunla, işverenlere sağlanan teşvikler artırılmıştır.
• 2013 yılında çıkarılan 6393 sayılı Kanun, finansal piyasaları düzenlemek amacıyla çıkarılmıştır. Bu kanunla, sermaye piyasaları, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde önemli düzenlemeler yapılmıştır.

Son yıllarda çıkarılan torba yasalardan bazıları şunlardır:

• 2023 yılında çıkarılan 7456 sayılı Kanun, ekonomik ve sosyal hayata ilişkin önemli düzenlemeler içermektedir. Bu kanunla, asgari ücrete zam yapılmış, kur korumalı mevduat ve katılım hesapları gelirlerine kurumlar vergisi istisnası getirilmiştir.
• 2024 yılında çıkarılan 7491 sayılı Kanun, ekonomik ve sosyal hayata ilişkin önemli düzenlemeler içermektedir. Bu kanunla, işverenlere ve çalışanlara sağlanan destekler artırılmış, vergi alanındaki bazı düzenlemeler yapılmıştır.

Torba yasa çıkarma uygulaması, bazı eleştirilere de konu olmuştur. Bu eleştirilerden bazıları şunlardır:

• Torba yasalarla birlikte, kapsamlı ve önemli düzenlemelerin kısa sürede hayata geçirilmesi mümkün olabilmektedir. Ancak, bu durum, yasaların hazırlık sürecinin yeterince sağlıklı bir şekilde yürütülmemesine neden olabilmektedir.
• Torba yasalarla birlikte, farklı konulardaki düzenlemeler bir araya getirildiğinde, bu düzenlemelerin birbiriyle uyumlu olması zor olabilmektedir.
• Torba yasalarla birlikte, bazı düzenlemelerin kamuoyunda yeterince tartışılmadan hayata geçirilmesi mümkün olabilmektedir.

Bu eleştirilere rağmen, torba yasa çıkarma uygulaması, Türkiye’de yaygın bir uygulama olmaya devam etmektedir.

Torba yasalar, birçok avantajı ve eleştiriye açık yönleriyle birlikte, günümüz hukuki ve politik sistemlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Yasama organlarının, bu tür yasaları oluştururken dengeli ve şeffaf bir yaklaşım benimsemesi, demokratik sürecin sağlıklı işlemesine katkıda bulunabilir. Bu noktada, torba yasaların detaylı bir şekilde incelenmesi ve vatandaşların bu sürece daha fazla katılımı, demokratik değerleri güçlendirebilir ve hükümetin politikalarını daha etkili bir şekilde uygulamasına yardımcı olabilir.